دیوید فینچر چگونه در تلویزیون انقلاب به پا کرد؟ - آی تی گپ

در آن دوره حضور یک کارگردان مطرح سینمای آمریکا در تلویزیون به معنای پایین آوردن جایگاه و منزلت او به حساب می آمد و فینچر در چنین دوره ای از معدود اسامی بزرگ هالیوود بود که تصمیم گرفت به سوی آثار تلویزیونی حرکت کند. البته در سال 1989 دیوید لینچ با سریال بسیار مشهور توئین پیکس (Twin Peaks) یک اثر مطرح تلویزیونی ساخت و استیون اسپیلبرگ مدتی قبل از آن با داستان های شگفت انگیز (Amazing Stories ) چندین جایزه امی دریافت کرد؛ این مجموعه اسپیلبرگ، کارگردان های صاحب نامی داشت از جمله خود او و قسمت هایی که توسط کلینت ایستوود و مارتین اسکورسیزی کارگردانی شدند.

اما با وجود درخشش گاه وبیگاه بعضی نام های بزرگ، فینچر را می توان فیلم سازی دانست که در یک دهه اخیر جان تازه ای به این دست آثار بخشید. فینچر که در بعضی فیلم هایش نشان داده دیدگاهی سازش ناپذیر دارد از جمله آخرین نام هایی بود که گمان می کردیم با این ابعاد درگیر فرایند تولید سریال های تلویزیونی شود.

همه چیز از خانه پوشالی آغاز شد

الگوی این همکاری ها با یکی از مهشورترین سریال های نت فلیکس یعنی خانه پوشالی (House of Cards) آغاز شد. یک مجموعه تلویزیونی که در عمل برای شبکه ای نوپا چالش مهمی بود و به کل صنعت نوید حضور یک بازیگر مهم در این عرصه را می داد. آن زمان شبکه های تلویزیونی به این خرج و مخارج سنگین عادت نداشتند و هنگامی که مشخص شد نتفلیکس با یک قرارداد بسیار گران سراغ دیوید فینچر رفته تا یک سریال اوریجینال با بازی کوین اسپیسی را برای شبکه اش تولید کند، بسیاری از ناظران غافلگیر شدند.

فینچر که مدیر اجرایی تولید پروژه بود و بر ساخت سریال نظارت مستقیم داشت دو قسمت اول مجموعه را خود کارگردانی کرد؛ در کل می توان فصل اول مجموعه را بیشتر از باقی فصل ها محصول مستقیم او به حساب آورد.

اولین قسمت خانه پوشالی در سال 2013 پخش شد و امروز 7 سال پس از آن نتفلیکس نوع نگاه به تلویزیون را تغییر داده؛ تغییری که فینچر پیش بینی و با اشتیاق به سوی آن حرکت کرد. او در اشاره به شیوه های جدیدی که نتفلیکس به کار می گیرد گفته بود: آن دنیای سه شنبه شب ها ساعت 7:30، دیگر مرده است. فینچر در ادامه به این نکته پرداخته بود که در مدل جدید شبکه نتفلیکس مخاطب لازم نیست اسیر شبکه باشد و صبر کند تا قسمت جدید از راه برسد بلکه اگر بخواهد تمام قسمت های سریال را در یک روز ببیند، این اختیار را خواهد داشت.

با این تفاسیر می شود گفت فینچر و دوران استریمینگ که یک انقلاب تلویزیونی بود به هم گره خورده اند. دوره ای که در آن تولید یک فصل سریال تلویزیونی از نظر هزینه با یک فیلم بسیار گران قیمت برابری می کند، از استعدادهای بزرگ در تولید محصولات تلویزیونی بهره برداری می شود و به شکل کلی کم و کیف کار نسبت به دهه های قبل از بسیاری جهات تغییر کرده.

میراث تلویزیونی دیوید فینچر

در این میان کارنامه دیوید فینچر با خانه پوشالی آغاز شد، با شکارچی ذهن (Mindhunter ) ادامه یافت و به مجموعه تلویزیونی انیمیشنی عشق، مرگ و ربات ها (Love, Death & Robots) رسید. مجموعه هایی که هر سه آن ها برای نتفلیکس تولید شدند. در حال حاضر شهرت به جا مانده از خانه پوشالی ترکیبی از نگاه های مثبت و منفی است؛ احتمالا به دلیل ماجراهایی که برای کوین اسپیسی پیش آمد و فصل های پایانی نسبتا ضعیف مجموعه. اما با این وجود به دلیل تاثیرگذاری بسیار زیاد خانه پوشالی می شود ادعا کرد تاثیر فینچر روی این مدیوم دست نخورده باقی ماند.

در واقع آن سبک سنتی ساخت آثار تلویزیونی که با بودجه های محدودتر و جداول زمانی ساخت فشرده تر تولید می شدند با ریزبینی و وسواس فینچر جور در نمی آمدند. وقتی فینچر ساخت خانه پوشالی را آغاز کرد از نظر بودجه با نتفلیکس به توافق رسیده بود تا برای ساخت هر قسمت 3.5 میلیون دلار هزینه کند. گرچه این رقم اصلا کم نیست اما جالب است که فینچر به بودجه بیشتری نیاز پیدا کرد و در همین حوزه هم با نتفلیکس جر و بحث هایی داشت.

در یک مثال دیگر بد نیست بدانید که فینچر دو قسمت اول خانه پوشالی را در 26 روز فیلم برداری کرد؛ زمانی که قطعا با توجه به برداشت های متعدد و وسواس گونه اش در ساخت آثار سینمایی قابل پیش بینی بود و برای یک مجموعه تلویزیونی هم مسلما بیش از میانگین به حساب می آمد.

دیوید فینچر برای سپردن قسمت های بعد به دیگر کارگردانان هم با دقت عمل کرد و با بررسی های بسیار آن ها را برگزید.

یک سال پس از حضور فینچر در مجموعه خانه پوشالی، استیون سودربرگ کارگردانی سریال نیک (The Knick) را پذیرفت؛ او سپس به عنوان مدیر اجرایی تولید سریال تجربه دوست دختر (The Girlfriend Experience) به فعالیت های تلویزیونی ادامه داد؛ این سریال اقتباسی بود از فیلمی به همین نام ساخته سودربرگ.

در سال 2017 دیوید لینچ دوباره با توئین پیکس: بازگشت (Twin Peaks ) پا به عرصه تلویزیون گذاشت که حتی از توئین پیکس قدیمی هم لینچی تر بود. در نهایت نمونه دیگر پارک چان-ووک بود؛ کارگردان فیلم سینمایی مشهور اولدبوی (Oldboy) که در سال 2018 سریال کوتاه دختر درامر کوچک (The Little Drummer Girl) را کارگردانی کرد.

تقریبا تک تک مثال های مورد اشاره نسبت به خانه پوشالی از نظر هنری با دست بازتری ساخته شدند و کارگردان هایشان کمتر به جنبه های تجاری اثر توجه داشتند اما با این وجود می توان ادعا کرد بدون تغییر و تحولات جدیدی که در مدیوم تلویزیون رخ داد ممکن بود هرگز شاهد بازگشت نام های بزرگ و مولفان شاخص به تلویزیون نمی بودیم و نقش فینچر در این بازگشت انکارناپذیر است.

فینچر سرمایه گذاری در تلویزیون را حتی نسبت به قبل بیشتر هم کرده؛ برای مثال نگاهی به سریال شکارچی ذهن راه گشا است. فینچر خود 7 قسمت از 19 قسمت این مجموعه را کارگردانی کرده و بازنویسی و نظارت بر فیلم نامه را هم برعهده داشته. در واقع این کارگردان محبوب آمریکایی دیگر تنها در موقعیت اداره کننده سریال قرار ندارد بلکه در موقعیت سرپرست نویسندگان هم قرار گرفته.

شاید برای یک علاقه مند به سینما طعنه آمیز باشد که تاثیرات فینچر در حوزه تلویزیون مهم تر و بادوام تر از تاثیرات او در زمینه سینما بوده است؛ حوزه ای که به هر حال برای فینچر در درجه دوم اهمیت قرار داشت.

گرچه تاثیرات فرهنگی و تکنیکی فینچر در زمینه سینما هم غیرقابل انکار است اما این نکته را هم نمی توان فراموش کرد که از نظر ساختاری فیلم هایی با بودجه های متوسط، با تمرکز خاص روی مخاطب بزرگسال و جهانی کم وبیش تیره و پرفریب که فینچر در آن به تخصص رسیده در صنعت روندی نزولی را طی می کند. در عین حال خود فینچر هم به عنوان فیلم سازی که هر یکی دو سال فیلمی جدید را روانه سینماها می کرد از زمان ساخت دختر گم شده (Gone Girl) تا فیلم جدیدش منک (Mank ) که گفته می شود امسال از نتفلیکس پخش خواهد شد، یک وقفه 6 ساله داشته است.

در نهایت باید گفت دیوید فینچر و سریالی که او در آن نقشی کلیدی داشت یعنی خانه پوشالی یک نقطه عطف تاریخی برای تلویزیون بود؛ در حالی که دوره قبل ستاره های درخشانی چون خانواده سوپرانو (The Sopranos) و بریکینگ بد (Breaking Bad) را داشت که نشان دادند پتانسیل های تلویزیون تا چه حد بالا است، دوره جدید ثابت کرد صرف میلیون ها دلار سرمایه و اعتماد به دیدگاه هنری کارگردان های صاحب سبک می تواند عواقب خوشایندی در پی داشته باشد. فینچر و فعالیت هایش همچون پلی بود میان این دو دوره.

• باشگاه مبارزه؛ پیش گویی های دیوید فینچر پس از 20 سال