قطعات موتور خودرو را بشناسید و کاربرد آن ها را بدانید - آی تی گپ

همان طور که می دانید اصلی ترین بخش یک اتومبیل موتور آن است. این قلب تپنده اگر با کوچک ترین ایراد و بی توجهی روبرو گردد، مطمئناً مالک خود را دچار دردسر خواهد کرد. بنابراین بسیار لازم است تا با نیازها و چگونگی نگهداری آن آشنا شویم. البته این دانش بدون شناختن همه قطعات تشکیل دهنده موتور خودرو غیرممکن است.

در این مقاله قصد داریم تا با قطعات موتور خودرو بر حسب اهمیت آنها بیشتر آشنا شویم تا به وقتش تصمیم درست بتوانیم بگیریم. بنابراین همراهمان باشید.

موتور خودرو

قطعات موتور خودرو را بشناسید

در ادامه به معرفی و شرح قطعات موتور خودرو می پردازیم.

1. موتور خودرو

هر وسیله نقلیه ای بخشی دارد که قلب تپنده اش در آن واقع است. این قلب تپنده که مهم ترین بخش اتومبیل است، متشکل از تعدادی قطعه به هم وصل شده است که با شرح مختصری از قطعات مهم آن قادر خواهید بود تا مانند یک کارشناس در کاپوت اتومبیلتان را باز کنید و مشکل موتور را بررسی نمایید.

موتور هر خودرو موظف به تبدیل انرژی پتانسیل به انرژی جنبشی است تا این نیرو به واسطه گیربکس و دیفرانسیل و … به چرخ ها منتقل گردد و باعث حرکت خودرو گردد. این اختراع شگفت انگیز هم از لحاظ منابع انرژی مصرفی و هم از دیدگاه عملکرد و نحوه طراحی به انواع مختلفی تقسیم می گردد.

آنهایی که با سوخت فسیلی مانند بنزین یا گازوئیل کار می نماید، در واقع انرژی شیمیایی نهفته در آن سوخت را به انرژی جنبشی تبدیل و خودرو را وادار به حرکت می نماید؛ ولی اگر موتور اتومبیلی یک موتور الکتریکی باشد، در این صورت حرکت آن وابسته به انرژی جنبشی است که از انرژی ذخیره شده در باتری های قابل شارژ تأمین می گردد یا اگر یک خودروی هیبریدی داشته باشید، از هر دو مدل موتور ذکر شده بهره می برد. در شرایط از قبل تعریف شده از هر دو موتور یا از یکی از موتورها استفاده می نماید تا وسیله نقلیه را حرکت دهد.

بلوک سیلندر

2. بلوک سیلندر

یکی دیگر از قطعات موتور خودرو بلوک سیلندر است؛ محلی که در آن سیلندرها قرار گرفته است را بلوک سیلندر می نامند که اولین و مهم ترین بخش یک موتور محسوب می گردد. عمل جرقه زنی خودرو و احتراق در درون این قطعه رخ می دهد، برای همین آن را از جنس چدن یا آلومینیوم بسیار مقاوم می سازند که در عین حال مقاومت لازم برای پیشگیری از ترکیدن در برابر سرما و گرمای بیش از حد را هم داشته باشد. بنابراین در ساخت این قطعه ریخته گری باید دقت بسیار زیادی به خرج داد و همین امر باعث استهلاک بسیار کم این قطعه می گردد.

وظیفه بلوک سیلندر فونداسیون موتورهای احتراق داخلی را بر عهده دارد؛ چون محل نصب میل لنگ، رینگ پیستون و شاتون، سرسیلندر، کارتل، منیفولد گاز و کلیه قطعات جانبی می باشد.

سیلندر

3. سیلندر

این قطعه یکی از قطعات موتور خودرو است که در هسته مرکزی قرار گرفته است فضایی استوانه ای شکل در داخل بلوک سیلندر است. این فضای ایجادشده محل رفت و برگشت پیستون است. بر حسب نوع موتور، سیلندرها شمار و ترتیب قرارگیری مختلفی دارد.

• 3 -1. ترتیب قرارگیری خطی: در این مدل سیلندرها پشت سرهم و در یک خط چیده شده است. موتورهای 4 سیلندری از این نوع چینش بهره می برد. در واقع باید گفت امروزه از این مدل آرایش سیلندر در موتور بیشتر اتومبیل ها استفاده می گردد.
• 3 - 2. ترتیب قرارگیری زاویه دار: در این مدل سیلندرهای خطی باتوجه به زاویه قائم با 15 تا 60 درجه واقع می گردد. در این مدل چینش موتور اتومبیل از مرکز ثقل کمتری به علت فضای مورب داخل سیلندرها برخوردار است.
• 3 - 3. ترتیب قرارگیری V شکل یا همان چینش خورجینی: در این نوع سیلندرها در دو ردیف خطی به صورت V در روبه روی هم واقع می گردد. با این چینش معمولاً موتور اتومبیل ها نیاز به 12 سیلندر دارد.

از دیگر موارد چینش سیلندر که بسیار کم مورد استفاده واقع می گردد باید به آرایش های خطی جناغی، جناغی دو ردیفه تخت، رادیکال و آرایش دوار اشاره کنیم که به عنوان مثال عموماً در موتورهای هواپیماهای سم پاش از چینش دوار بهره می برند.

تازهترین آگهی های خودرو

سرسیلندر

4. سرسیلندر

این قطعه که یکی از قطعات موتور خودرو محسوب می گردد که آلومینیومی بسیار با اهمیت در بخش فوقانی بلوک سیلندر قرار گرفته است و شامل محفظه اتاق احتراق و سوپاپ های دود و بنزین، منیفولد گاز و هوا، میل سوپاپ ها، محل نصب شمع موتور و تایپیت ها است.

همچنین، برای خنک کردن اتاقک احتراق موتور اتومبیل، بخاری آب و روغن درون قطعه سرسیلندر تعبیه شده است. سرسیلندرها به 3 دسته سرسیلندر تکی با سرمایش آبی، سرسیلندر تکی با سرمایش هوا و سرسیلندر چندتایی تقسیم می گردد.

واشر سرسیلندر

5. واشر سرسیلندر

اگر بخواهیم به طور مختصر بگوییم، این قطعه که یکی از قطعات موتور خودرو است، وظیفه آب بندی مقطع های اتصال سرسیلندر به بلوک سیلندر و همچنین مانع نشت مایعات به بیرون از بلوک سیلندر را عهده دار است.

باید اضافه کنیم که به علت اهمیت جلوگیری از مخلوط شدن آب و روغن و همچنین آب بندی اتاقک احتراق، این قطعه باید از متریال نسوز با فولاد بسیار باکیفیت ساخته گردد؛ ولی باید در نظر داشت از آنجایی که این قطعه نیز عمر مفیدی دارد، برای جلوگیری از هزینه های اضافی بر اثر مستهلک شدن باید برای تعویض به موقع آن اقدام کرد.

بوش سیلندر

6. بوش سیلندر

بوش سیلندر قطعه ای تو خالی است که برای ایجاد محیطی مناسب جهت رفت و آمد پیستون تعبیه شده است. این قطعه به علت داشتن اصطکاک با رینگ های پیستون، دچار خوردگی می گردد که لازم است در فواصل زمانی مشخص تعویض گردد. بوش سیلندر در کل سه نوع است:

• 6 - 1. بوش سیلندر آب گرد یا خیس: در این مدل بوش سیلندر که قطری حدود 7 الی 15 میلی متر دارد، به طور مستقیم در معرض پاشیده شدن آب خنک نماینده قرار گرفته است و به همین دلیل از رینگ های درزگیر به منظور عایق بندی بوش های خیس جهت جلوگیری از نفوذ آب به داخل سیلندر و اتاقک احتراق استفاده می گردد.
• 6 - 2. بوش سیلندر خشک: این بوش سیلندر به علت قطر خبرنگارانه کم که فقط چند میلی متر است، به طور مستقیم داخل سیلندر پرس می گردد و برای جای گذاری این مدل بوش سوراخ های سیلندر در بلوک سیلندر بایستی اندکی بزرگ تر طراحی گردد.
• 6 - 3. بوش های سیلندر شیاردار: همان طور که از اسمش پیداست، این نمونه از بوش ها در سیلندرهای شیاردار مورد استفاده قرار می گیرد و خنک نمایندگی به واسطه هوا صورت می پذیرد.

واتر پمپ

7. واتر پمپ

این قطعه که یکی از قطعات موتور خودرو است به پولی پمپ آب هم معروف است، بخشی از سیستم خنک نماینده وسیله نقلیه است که موظف است تا با واسطه جریان مداوم آب و ضدیخ یا ضدجوش دمای موتور را تنظیم کند. واتر پمپ مسئول گردش آب در بین رادیاتور و بلوک سیلندر است تا مانع جوش آوردن موتور در مواقع احتراق گردد و همچنین کمک می نماید تا دمای موتور در زمان سردبودن آن هرچه زودتر به درجه مورد نظر برسد.

توجه داشته باشید زمانی که موتور در حالت سرد کار کند، اصطکاک قطعات زیاد و زودتر فرسوده می گردد. این قطعه مهم موظف است آب گرمی که از بلوک سیلندر خارج شده است را به رادیاتور برساند تا مجدداً خنک شده تا دوباره قابل استفاده از طریق واتر پمپ گردد. نیروی واتر پمپ از میل لنگ با کمک تسمه تایم تأمین می گردد.

پیستون

8. پیستون

پیستون قسمت متحرک داخل سیلندر و یکی از قطعات موتور خودرو است که با حرکت به سمت بالا به پایین جرقه زنی و احتراق کامل می گردد و باعث منبسط شدن گازهای ایجادشده از احتراق می گردد. پیستون مسئول انتقال نیروی حاصل از احتراق گازهای در حال انبساط در درون سیلندر است که از طریق یک میله رابط (همان شاتون) به میل لنگ در موتورها متصل است؛ ولی در پمپ ها و کمپرسورها داستان برعکس است، یعنی انرژی از میل لنگ به پیستون انتقال می یابد تا باعث فشرده شدن و یا دفع مایع درون سیلندر گردد.

این قطعه عموماً از چدن، فولاد ریخته گری یا آلومینیوم ساخته می گردد که جنس آلومینیومی به واسطه وزن پایین و کاهش توازن وزنی بازده موتور را بالاتر می برد، همچنین شتاب موتور را نیز بهبود می بخشد. در ضمنً انتقال حرارت در این مدل پیستون ها بسیار بهتر رخ می دهد.

میل لنگ

9. میل لنگ

این قطعه در موتورهای احتراق داخلی یکی از مهم ترین قطعات موتور خودرو می باشد. حرکت خطی پیستون ها از طریق این قطعه تبدیل به حرکت دورانی می گردد؛ یعنی این میل لنگ است که نیروی ایجادشده بر اثر حرکت رفت و برگشت پیستون را تبدیل به حرکت چرخشی جهت دوران و حرکت چرخ ها می نماید. میل لنگ هم مانند میل سوپاپ به ندرت دچار خرابی می گردد، در نتیجه یک قطعه مصرفی نمی باشد.

اگر روغن موردنیاز به یاتاقان های میل لنگ نرسد و خشک کار کند، اتومبیل یاتاقان زده و میل لنگ خراش برداشته و خراب می گردد. یاتاقان کمک می نماید تا میل لنگ بر بلوک سیلندر سوار باشد. از وظایف دیگر میل لنگ باید به تأمین نیروی لازم جهت چرخش دینام، پمپ هیدرولیک فرمان، پمپ روغن، کمپرسور کولر و واتر پمپ اشاره کرد که به واسطه تسمه، میل سوپاپ یا دنده میل بادامک به آنها انتقال می یابد.

تازهترین آگهی های خودرو

کارتر

10. کارتر

به محفظه میل لنگ به اصطلاح کارتر (تعمیرکاران آن را کارتل اطلاق می نمایند) می گویند که یکی از بزرگ ترین اتاقک و قطعات موتور خودرو است و وظیفه اش حفاظت از شاتون و میل لنگ می باشد. همچنین روغن داغی که از موتور خارج می گردد در مخزنی که در کف کارتر تعبیه شده است، جمع می گردد تا بعد از خنک شدن مجدد به موتور بازگردد. در ضمنً روغن موتور از طریق پمپ روغنی که در این محفظه واقع است، به میل لنگ و سایر بخش های موتور پمپاژ می گردد.

11. سوپاپ

سوپاپ که یکی از قطعات خودرو است، شامل دو دسته می گردد که یک دسته سوپاپ های ورودی (هوا) و دیگری سوپاپ های خروجی (دود) است که موظف به جداسازی اتاقک احتراق از کانال های هوا و دود است. گاهی بر روی بلوک سیلندر و گاها روی واشر سر سیلندر قرار می گیرد و بایستی ورود سوخت و هوا به درون سیلندر و در عین حال خروج گازهای ایجادشده از احتراق را از داخل آنها کنترل کند.

این قطعه هم باید از آلیاژ هایی که در برابر گرما مقاومت مناسب دارد، ساخته گردد. اگر سوپاپ بدون روغن کار کند، باعث افزایش استهلاک آن می گردد. تسمه تایم و بعد از آن میل بادامک (میل سوپاپ) وظیفه زمان بندی حرکت سوپاپ ها را برعهده دارد.

میل سوپاپ یا میل بادامک

12. میل سوپاپ یا میل بادامک

میل بادامک ها مسئول باز و بسته کردن سوپاپ های موتور است. در واقع میل سوپاپ به واسطه بادامک هایی که متصل به ورودی سوپاپ ها می باشد، کنترل و زمان بندی باز و بسته شدن آنها را در دست دارد.

وقتی میل بادامک و میل لنگ به واسطه تسمه تایم اتصال برقرار کردند این زمان بندی صورت می گیرد. کمبود و فشار روغن در موتور اتومبیل باعث آسیب به این قطعه خواهد شد.

قطعه های میل بادامک یا همان میل سوپاپ که یکی از قطعات موتور خودرو است، به شرح زیر می باشد:

• اتصال
• صفحه قفل
• میله فشار
• واشر
• یاتاقان یا بلبرینگ

شمع

13. شمع

شمع ها عضو جدانشدنی سیستم احتراق به شمار میرود که وظیفه شان ایجاد جرقه برای احتراق ترکیب سوخت و هوا است. زمانی که خودرو استارت می خورد، موجب تولید جرقه ای در شمع ها می گردد که باعث احتراق ترکیب هوا و سوخت داخل سیلندرها و در نتیجه روشن شدن موتور می گردد. برقی که با حرکت تناوبی دلکو یا به واسطه کویل به شمع منتقل شده است، این جرقه را موجب می گردد.

در هر خودرو شمار شمع ها با تعداد سیلندرها مساوی است، البته باید گفت که برخی از شرکت های سازنده از دو عدد شمع برای هر سیلندر استفاده می نمایند. معمولاً شمع ها بر روی سرسیلندر واقع می گردد که متشکل از عایقی از جنس چینی، الکترود و واشر است. این قطعه مهم که یکی از قطعات موتور خودرو است هم انواع متنوعی دارد که شامل موارد زیر است:

• شمع گرم
• شمع سرد
• شمع نیکلی
• شمع ایریدیومی
• شمع پلاتینیومی
• شمع های چند الکترودی

از میان این شمع ها مدل های پلاتینیومی و ایریدیومی استهلاک کمتر و عملکرد بهتری را ارائه می دهد. با گذشت زمان این قطعات تحلیل رفته و کارکردش افت می نماید که سبب نقص در احتراق شده و درنهایت یا موتور روشن نخواهد شد یا روشن شدنش سخت خواهد بود. حتی اگر یک شمع به طورکل خراب گردد و از کار بیوفتد، کما اینکه موتور روشن گردد، باعث بد کار کردن موتور خواهد شد.

تسمه تایم

14. تسمه تایم

جنس این قطعه که یکی از قطعات موتور خودرو است از لاستیک دندانه ای می باشد تا از لغزیدن تسمه جلوگیری کند. وظیفه مهم این قطعه مطمئن شدن از زمان بندی درست باز و بسته شدن سوپاپ ها با در نظر گرفتن حرکت پیستون ها در سیلندر می باشد. به اختصار باید گفت که تسمه تایم میل لنگ و میل سوپاپ را با هدف زمان بندی صحیح به یکدی گر وصل می نماید و با این عمل باعث هماهنگی حرکات پایین و بالای موتور می گردد.

همچنین این قطعه باعث حرکت پمپ آب و پمپ روغن هم می گردد.البته باید ذکر کرد که امروزه برخی از خودروسازان به جای تسمه از زنجیر تایم یا چرخ دنده که مقاومت بسیار بیشتری دارد در محصولات تازه خود استفاده می نمایند.

فلایویل

15. فلایویل

یکی دیگر از قطعات موتور خودرو فلایویل است که به آن چرخ طیار و چرخ لنگر نیز می گویند و موظف به انتقال نیرو از موتور به گیربکس از طریق دیسک و صفحه که روی آن تعبیه شده است، می باشد. فلایویل قطعه­ سنگین بشقاب شکلی است که از طریق­ پیچ و مهره به میل ­لنگ وصل شده است که وظیفه دارد، حرکات موتور را ذخیره و در زمان کاهش فشار موتور از آن بهره ببرد.

لبه چرخ لنگر به علت دندانه دندانه بودن باعث درگیری دنده استارت با موتور می گردد. همچنین در اتومبیل های انژکتوری سنسور سرعت برای ثبت دور موتور ذخیره و به ECU منتقل می گردد. چرخ طیار در دو مدل تک جرمی و دو جرمی ساخته می گردد.

شاتون

16. شاتون

این قطعه اهرمی شکل که یکی قطعات موتور خودرو است، موظف است پیستون را به میل لنگ متصل کند، نیروی خطی پیستون را به انرژی چرخشی میل لنگ مبدل می نماید. در ساخت این قطعه که از جنس فولاد است، تلاش می نمایند تا جای ممکن سبک باشد، ولی در عین حال سخت و محکم بودنش نیز جزء ضروریات است تا توان مقاومت در برابر ضربات سخت ناشی از احتراق را داشته باشد.

یاتاقان میل لنگ بین میل لنگ و شاتون واقع است تا از اصطکاک بین آنها جلوگیری کند. در صورت سایش این دو قطعه، اتومبیل یاتاقان خواهد زد. شاتون متشکل از دو سر با میزان های متفاوت (سر کوچک به میل لنگ و سر بزرگ به پیستون) و یک ساقه که این دو سر را به هم متصل کرده است، می باشد. اجزای اصلی شاتون از قرار زیر است:

• گژن پین یا انگشتی (میله ای تو خالی که شاتون را به میل لنگ متصل می نماید)
• پیچ و مهره های اتصال
• بوش شاتون
• یاتاقان یا بلبرینگ شاتون
• واشر شاتون

تازهترین آگهی های خودرو

فنر سوپاپ

17. فنر سوپاپ

این قطعه به سوپاپ کمک می نماید تا در محل خود ثبات داشته باشد. اگر سطح مقطع سوپاپ بر روی نشیمنگاه سوپاپ قرص و محکم نباشد7 احتمال نشتی مایعات در هنگام احتراق یا تراکم افزایش می یابد. این فنر با ثابت نگه داشتن سوپاپ در جای خود از نشتی احتمالی تا حد زیادی جلوگیری می نماید.

رینگ پیستون

18. رینگ پیستون

این حلقه های چدنی که در برابر حرارت بسیار مقاوم است، برای پیستون ها مورد استفاده واقع می گردد. این رینگ ها قابلیت ارتجاعی مناسبی دارد و در زمان حرکت درون سیلندرها وظیفه عایق بندی پیستون ها را به خوبی انجام می دهد. این قطعه که یکی از قطعات موتور خودرو است، از طریق بست های حلقه ای روی پیستون متصل می گردد.

پمپ روغن

19. پمپ روغن

پمپ روغن که یکی از قطعات موتور خودرو است، داخل کارتر واقع است. همان طور که متوجه شدیم، برای جلوگیری از اصطکاک و سایش قطعات، رساندن روغن به بخش های مختلف موتور از اهمیت ویژه ای برخوردار است. بر همین اساس برای عملکرد بی نقص و کم کردن استهلاک خودرو وجود پمپ روغن جهت انتقال روغن به قسمت های گوناگون موتور از ضروریات است.

مکانیزم کاری پمپ به این صورت است که در مدار روغن کاری که مسیری مشخص به طرف قطعات گوناگون موتور است، بایستی روغن را به تمامی آنها برساند. انرژی موردنیاز پمپ روغن از طریق میل لنگ تأمین می گردد که به واسطه تسمه تایم یا زنجیر تایم به این قطعه مهم انتقال می یابد.

توربوشارژ

20. توربوشارژ

این نوع موتور که از مکانیکی جداگانه بهره می برد و جزء قطعات موتور خودرو محسوب می گردد، جهت بالابردن راندمان موتور در کنار آن قرار می گیرد و با افزایش میزان هوای واردشده به درون موتور اصلی که از طریق تزریق این هوا به داخل اتاقک احتراق صورت می گیرد، توان خروجی موتور را زیاد می نماید. حرکت توربوشارژ به واسطه گازهای خارج شده از موتور که از طریق اگزوز موتور دفع می گردد، ایجاد می گردد.

جالب است بدانید که توربوشارژ متشکل از توربین و کمپرسور است که توربین در جلوی اگزوز موتور که در انتهای سوپاپ دود (خروجی) واقع شده نصب شده است و کمپرسور به سوپاپ هوا (ورودی) متصل می باشد. پره های توربین از طریق هوای خارج شده از موتور به حرکت درمی آید و در نتیجه گردش کمپرسور آغاز می گردد. با حرکت کمپرسور شاهد افزایش میزان هوای واردشده به سوپاپ ورودی خواهیم بود.

توربوشارژ دارای یک سیستم خنک نماینده داخلی موسوم به اینتر کولرمی باشد که وظیفه خنک کردن هوای خروجی از سوپاپ دود را برعهده دارد. در واقع برای جلوگیری از بالارفتن دمای هوای خروجی که موجب گرم شدن توربو می گردد و درنهایت منجر به افزایش حرارت موتور و احتراق زود هنگام داخل سیلندرها می گردد، اینتر کولر نصب شده است.

سوپرشارژ

21. سوپرشارژ

این قطعه که یک کمپرسور هوا است، پیش از رواج توربوشارژ جهت افزایش توان خروجی موتور به کار می رفت. سوپرشارژ چگالی هوای واردشده به داخل اتاقک احتراق را از طریق کمپرسوری که در جلوی سوپاپ هوا قرار داشت، افزایش می داد و در نتیجه احتراق بهتر صورت می گرفت و قدرت خروجی را بالاتر می برد.

فرق سوپرشارژ و توربوشارژ در این است که سوپرشارژ از توان موتور جهت انجام وظیفه خود استفاده می کرد که این خود سبب ضعیف شدن موتور می شد.

تازهترین آگهی های خودرو

موتور استارت

22. موتور استارت

موتور خودرو از طریق یک موتور استارت الکتریکی به کار می افتد. استارت که در انتهایی ترین بخش موتور خودرو واقع است، با درگیر نمودن چرخ دنده خود و چرخ دنده های نصب شده بر روی فلایویل آغاز به کار موتور را فعال می نماید. قطعات این موتور الکتریکی قدرتمند شامل موارد زیر است:

• آرمیچر
• زغال
• بالشتک
• دنده استارت
• اتوماتیک استارت

سوپاپ پی سی وی

23. سوپاپ پی سی وی

همان گونه که پیستون های متحرک در قسمت فوقانی خود سبب تغییر حجم می گردد، در پایین خود که کارتر آنجاست، نیز سبب تغییر حجم هوا می گردد. سوپاپ پی سی وی که در واقع شیر کنترل تهویه کارتر است، مسئول تهویه کارتر (کارتل) می باشد.

این قطعه یک نوع سوپاپ یک طرفه است که موظف است ضربات ایجادشده از طریق تغییر حجم رخ داده از طریق حرکت پیستون را خارج کند و با این عمل از این ضربات پیشگیری کند. البته به غیراز آن تهویه کارتر از طریق این سوپاپ ها باعث خنک شدن موتور، خروج گازهای نشتی ازرینگ های پیستون به سمت پایین آن و همچنین خروج بخارات روغن می گردد.

خرید و فروش لوازم جانبی و قطعات یدکی خودرو

اگر مطالعه این مطلب برایتان مفید بوده است و قصد دارید اطلاعات بیشتری درباره خودرو کسب کنید، پیشنهاد می کنیم که مطلب ساسات چیست و ایربگ چیست را هم مطالعه کنید.

منبع: بلاگ دیوار