تاروپودی که نقش شکوفایی می زند، فرش قرمز برای هنر ایرانی - آی تی گپ

فرش اصیل ایران به عنوان هویت و نشانی از فرهنگی غنی مردمان این مرزوبوم به سراسر دنیا راه یافته و صندلی خود را پیدانموده است. اما جای جای ایران بافرهنگ و آداب ورسوم غنی خود بافته های ویژه خود را دارد؛ به گونه ای که نقشه های فرش ایران بیانگر اصالت و سنت های یک قوم از اقوام ایرانی است.

فعالیت 2.5 میلیون ایرانی در صنعت فرش دستباف

رئیس مرکز ملی فرش ایران می گوید: 2.5 میلیون نفر در سراسر کشور در صنعت فرش دستباف ایران که پرچم دوم و نماد هویت و تمدن ایران است؛ کار می نمایند.

فرشته دست پاک بابیان اینکه تحریم یک جانبه آمریکا و عدم همراهی دیگر قدرت های دنیا فرصتی است برای صادرات غیرنفتی ایران و به ویژه فرش ایران است تا فراوری و اشتغال این صنعت را افزایش دهیم؛ ادامه داد: باید از مناطق آزاد و مزیت های رقابتی آن ها برای توسعه صادرات و واردات مواد اولیه فراوری فرش استفاده کنیم و امیدواریم منطقه آزاد چابهار در این زمینه پیشتاز باشد.

وی توضیح داد: نگاه ما متمرکز بر توسعه صادرات است که این هدف را در قالب نمایشگاه ها و همایش ها دنبال خواهیم کرد، ضمن اینکه به دنبال این هستیم که منطقه آزاد کیش، مرکز دپوی فرش دستباف کشورهای مختلف دنیا و ایران گردد.

تهیه نقشه فرش لری امروز شرایطی را مهیا نموده تا ایران با توسعه طرح ها و نقشه های فرش اصیل ایرانی در بازارهای دنیای بیش از گذشته عرض اندام کند و هنر خود را به رخ دنیایان بکشد.

نگاهی به تاریخچه بافته های لری

سنت های موجود در بین لرها، یادآور تاریخ بافته های این قوم است، مثلاً آنان ابزار کوچک چوبی (سک) را برای بافت فرش به کار می برند که درواقع مادر ابزار فلزی در عهد مفرغ و متعلق به دوره ای است که همه ابزارها چوبی بود، یعنی پیش از کشف فلز، که این امر خود نشان از کهنگی بافته های لری دارد و می تواند به شناختن سنت های کهن و مستقل ایشان درزمینهٔ فنون، مواد اولیه، ابزارها و حتی طرح ها یاری کند.

از سوی دیگر بایستی در نظر داشت هنگامی که از بافته های لری سخن به میان می آید منظور تنها جغرافیای امروزی لرستان نیست زیرا بسیاری از تیره های گوناگون این قوم در مناطق مختلف ازجمله چهارمحال و بختیاری، بخشی از استان فارس، بخشی از ایلام، بخشی از همدان و خوزستان همچنین استان کهگیلویه و بویراحمد را دربرمی گیرد.

لرهایی که در چهارمحال و بختیاری زندگی می نمایند و در قالی بافی معروف اند؛ قالی، گلیم و انواع دیگری از بافته های عشایری را فراوری می نموده اند که وریس (مالبند) معروف ترین آن ها است.

مردمی که در لرستان و ایلام زندگی می نمایند و قالی، گلیم و جاجیم و... می بافتند، اما اکنون تنها در بخش شمالی آن، اطراف بروجرد، الشتر و روستاهای شمال آن ها قالی می بافند. با توجه به اینکه آن ها همسایه نهاوند، ملایر و سرابند هستند، قالی آنان به هم شبیه است و در قسمت جنوبی لرستان نیز تنها نوعی جاجیم فراوری می گردد که باشته نام دارد.

جمعیت سرزمینی که کهگیلویه و بویراحمد نامیده می گردد و بیش از همه گبه و انواع دیگر فرش می بافته اند، اما اکنون تنها به بافت گبه می پردازند و مردمی که در غرب فارس و همسایگی بویراحمد زندگی می نمایند، قالی، گبه، گلیم، وریس و انواع دیگر می بافته اند که اکنون با قشقایی ها و مردم بومی منطقه درآمیخته اند.

بنابراین فرش لری مفهوم عام دارد که به طور عمده در غرب و مرکز ایران فراوری می شده و با تحولات جدید جمعیتی و روال زندگی بخشی متحول و بخشی متروک شده است. همین امر به پیچیدگی وضع بافته های لری یاری نموده است به طوری که بخشی از فرهنگ فرش لری را باید در میان عشایر همسایه و ازجمله قشقایی ها یافت.

قالی های دست بافت لری نه تنها در مرکز استان لرستان بلکه در بازارهای مناطق هم جوار همچون همدان، اراک، اصفهان و کرمانشاه نیز عرضه می گردد. این قالی ها باوجود طرح های ساده و بی بدیل زمخت تر و ابتدائی تر از طرح های قالی های دیگر مناطق هستند ولی در عوض با طرح های ساده و اکثراً زیبایی که اغلب در سبک های هندسی و شاخه شکسته مجسم می شوند هواداران پر و پا قرصی در میان معماران و دکوراتیوهای اروپائی برای خود پیدانموده اند.

طرح های لری از تنوع زیادی برخوردارند که بافنده ها آن ها را با یاری ذهن خلاق خود می آفریدند و بارنگ های متنوع و مناسبی که انتخاب می کردند، دنیایی از زیبایی را خلق می کردند.

و اما در مورد رنگ بافته های لری باید گفت که پشم ها در مناطق ذکرشده بیشتر بهرنگ هایی مانند قرمز روناسی، آبی نیلی، سرمه ای، بژ، سفید نخودی، زرد ارغوانی و سبز دیده می شوند.

خرم آباد مرکز استان لرستان واقع بر مسیر تهران به اهواز یک مرکز مهم برای دادوستد بافته های ایلات مستقر در این منطقه بوده است. از مشخصات ویژه فرش های خرم آباد بافت ضخیم و پشمالو و رنگ های تیره آن ها در مایه های آبی، قهوه ای، قرمز، ارغوانی و خاکستری است و بافندگان لرستان در بافت فرش های خود به طرح بته ای سرتاسری تمایل زیادی نشان می دهند.

با تمام توصیفی که از فرش لری ارائه شد، امروزه فرش هایی که در لرستان بافته می گردد، از نوع فرش های رایج در سراسر کشور است و اکثراً نقشه، مواد و ابزار آن از شهرستان های هم جوار تهیه می گردد.

اما در این میان با تهیه نقشه فرش لری از سوی سازمان صنعت، معدن و تجارت لرستان، امیدها برای عرضه فرش لری در بازارهای دنیای قوت گرفته است.

ثبت دنیای فرش لری

محمدرضا صفی خانی رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت لرستان در این رابطه گفت: یکی از مهم ترین اقدامات انجام شده در حوزه اقتصادی لرستان تهیه نقشه فرش لری در سامانه کشور بوده، که با توجه به ظرفیت هایی که در حوزه فرش لری داشتیم و پیشینه این فرش در استان مردم انتظار داشتند که لرستان دارای نقشه خاص و منحصربه فردی منسوب به خود باشد تا بتوان این محصول را برند لرستان به بازارهای داخلی و خارجی عرضه کرد.

وی ادامه داد: در همین راستا پس ازآنکه توانستیم که فرش لری را ثبت دنیای کنیم؛ سازمان صنعت، معدن و تجارت گروهی را برای تهیه نقشه فرش لری انتخاب کرد و با انتخاب یک مشاور مقرر شد این نقشه در کوتاه ترین زمان ممکن تهیه گردد.

تهیه نقشه فرش لری با توجه به نقشه ها و بافته های قدیمی

رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت لرستان بیان کرد: در همین راستا مشاور با توجه به وجود نقشه های قدیمی در استان و تفکر فرهنگی در حوزه فرش اقدامات لازم را برای تهیه نقشه فرش لری انجام داد و خوشبختانه اکنون این نقشه ها در سامانه وزارت صمت به ثبت رسیده، همچنین شاهد ثبت آن ها در سامانه آثار ادبی و مالکیت معنوی وزارت ارشاد هستیم.

صفی خانی گفت: خوشبختانه با این اقدام لرستان صاحب نقشه فرش لری شده که این امر می تواند یاری زیادی به تشکیل زنجیره فرش استان به عنوان یکی از مهم ترین زنجیره های کشور کند.

وی با اشاره به اهمیت تهیه نقشه فرش لری، اضافه نمود: با تحقق این هدف و برنامه ریزی انجام شده مطمئناً فراوریات لرستان بانام و برند این استان به کشورهای دیگر صادر خواهد شد؛ این در حالی است که درگذشته شرایط به گونه ای بود که فرش بافان این استان مجبور بودند که از نقشه های سایر استان ها برای بافتن فرش استفاده نمایند درنتیجه این امر باعث می شد که شاهد صادرات فرش لرستان به نام دیگر استان ها باشیم.

رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت لرستان گفت: بیش از 12 هزار بافنده در استان لرستان وجود دارند که این افراد مهارت های لازم را برای فراوری فرش باکیفیت دارا هستند و با تهیه نقشه فرش لری می توان شاهد فراوری فرش با نقشه های اصیل و صادرات آن به سایر کشورها به نام لرستان و با برند این استان بود.

صفی خانی گفت: مطمئناً با تحقق این هدف می توان شاهد حضور هرچه بیشتر محصولات دیار لرستان در بازارهای مختلف بود و فراورینمایندگان می توانند محصولات خود را باکیفیت بیشتری و با نقشه های اصیل که دارای ماهیت کاملاً فرهنگی و بومی هستند در اختیار فروشندگان قرار دهند.

21 هزار نفر در لرستان از مهارت فرش بافی برخوردارند

گودرز امیری معاون هماهنگی امور اقتصادی استانداری لرستان نیز در این رابطه گفت: در حال حاضر 21 هزار نفر از مهارت فرش بافی برخوردارند که حدود 4560 نفر تحت پوشش بیمه تأمین اجتماعی هستند.

وی ادامه داد: آمادگی داریم از محل تسهیلات ارزان مشاغل خانگی و اشتغال روستایی به فرش بافانی که تمایل به فعالیت دارند، تسهیلات پرداخت کنیم.

معاون هماهنگی امور اقتصادی استانداری لرستان گفت: تشکل هایی که می توانند برای تأمین مواد اولیه و بازار فروش محصولات اقدام نمایند توسط اتحادیه فرش، سازمان صمت و شرکت شهرک های صنعتی شناسایی شوند.

امیری اضافه نمود: درصورتی که فرش بافان در پرداخت اقساط وام مشکل دارند، تسهیلات در اختیار این تشکل ها قرار داده می گردد و فرش باف دستمزد خواهد گرفت.

وی تأکید کرد: اداره تعاون، کار و رفاه اجتماعی؛ تعاونی فرش بافی را با 21 هزار عضو تشکیل دهد.

اختصاص اعتبار برای تکمیل پروژه بازارچه فرش لرستان

معاون هماهنگی امور اقتصادی استانداری لرستان با اشاره به روند ساخت پروژه بازارچه فرش گفت: استاندار لرستان یک میلیارد تومان اعتبار برای تکمیل این پروژه تخصیص داده است.

امیری همچنین از راه اندازی نمایشگاه فرش دست باف لرستان در نمایشگاه بین المللی طی بهمن ماه امسال اطلاع داد.

به هرحال به رغم اینکه امروز فرش لری در بازارهای دنیای از اقبال موردنظر برخوردار نیست ولی با تهیه نقشه فرش لری باید احیا و تقویت این فرش به عنوان یکی از میراث های ماندگار مردمان لر زبان در دستور کار قرار گیرد تا روزی تنها شاهد دیدن نقوش منحصربه فرد این بافته مردمان لر در تاریخ بجا مانده از این سرزمین نباشیم.