اجلاس بزرگ پکن ، خوشبینی ها و بدبینی ها به راه جدید ابریشم - آی تی گپ

با تور چین سفری خاطره انگیز را تجربه کنید.

به گزارش دویچه وله، اجلاس جاده ابریشم که از روز پنجشنبه 5 اردیبهشت (25 آوریل) با شرکت نمایندگان 100 کشور در پکن آغاز شده، همچنان جریان دارد و تا روز شنبه ادامه خواهد یافت. از میان 100 کشور یادشده 37 کشور با مقام هایی در سطح روسای جمهور و نخست وزیر در اجلاس حاضرند. اجلاسی در این سطح معمولا فقط در سازمان ملل شکل می گیرد، ولی حالا دعوت شی جین پینگ، رئیس جمهور چین، چنین اجلاسی را در خارج از سازمان ملل رقم زده است.

شی جین پینگ در سخنرانی افتتاحیه اجلاس ابایی نکرد که به تشکیل چنین اجلاس کم سابقه ای در کشورش افتخار کند. او گفت: امروز ما دوستان از همه دنیا گرد هم آمده ایم. ما می خواهیم که با همه شما به آینده چشم بدوزیم، مشترکا به پیش رویم و جاده نوین ابریشم را به راستا آینده بیاندازیم.

برای چین این دومین اجلاس در این مقیاس برای توجیه سیاسی پروژه راه جدید ابریشم است. اولین اجلاس سال 2017 برگزار گردید. حالا ولی این پروژه هسته اصلی سیاست خارجی چین را تشکیل می دهد، پروژه ایجاد شبکه ای از راه های ارتباطی، زیرساخت ها، بنادر و مواصلات دیجیتالی میان آسیا، آفریقا، اروپا و آمریکای لاتین.

چین از شش سال پیش طرح های مختلفی را در کشورهای مرتبط با راه جدید ابریشم حمایت مالی می نماید؛ طرح هایی برای ایجاد یا توسعه بنادر، راه ها، نیروگاه ها و شبکه قطارهای سریع السیر. شی جین پینگ در سخنرانی اش با شور و حرارتی تمام سعی کرد این گونه القا کند که این پروژه در خدمت رفاه و سعادت همه کشورهاست: این جاده ای برای رونق مشترک دنیای است. آمار و داده ها نشان می دهند که پروژه ما نه تنها به توسعه بسیاری از کشورهای دنیا یاری می نماید، بلکه این پروژه به منزله گشایش چین به سوی دنیا هم است.

• ابرپروژه ای جاه طلبانه به وسعت دنیا

ابرپروژه جاه طلبانه یک کمربند، یک راه که از سال 2013 کلید خورده، 65 کشور را در سه قاره آسیا، اروپا و آفریقا در بر می گیرد که بالغ بر 62 درصد جمعیت دنیا، حدود 39 درصد از مساحت زمین و 30 درصد از فراوری ناخالص دنیا را شامل می گردد. با تحقق این طرح قرار است زیرساخت های حمل و نقل و ارتباطات در آسیا، آفریقا و اروپا توسعه یابد و کالاهای ساخت چین با سرعت بالاتری به بازارهای هدف اروپایی برسند.

عنوان دیگر این برنامه بلندپروازانه احیای راه ابریشم است. با این حال، گستره کشورهای شامل این طرح بسیار بزرگ تر از آن راه باستانی است. به همین مقیاس، اهداف طرح نیز بلندمدت تر و پیچیده تر هستند. بنا بر آمار رسمی دولت چین، سرمایه گذاری کلی طرح برابر رقمی حدود هزار میلیارد دلار خواهد بود. بخش اعظم این سرمایه توسط حکومت چین تأمین و صرف ساخت خطوط راه آهن، بندر، اسکله، جاده، نیروگاه، راستا فیبر نوری و مناطق ویژه مالی، هم در خود کشور چین و هم در جنوب شرق آسیا، جنوب آسیا، آسیای مرکزی، روسیه، خاورمیانه، آفریقا، جنوب اروپا و اروپای شرقی خواهد شد. با تکمیل این طرح، بیش از 60 کشور با سهمی عظیم از اقتصاد و جمعیت کل دنیا، در مدار مالی عظیمی در هم تنیده و یکپارچه خواهند شد.

اهداف مالی پروژه تعیین اند: تسهیل انتقال کالا به بازارهای هدف در اروپا، ایجاد اشتغال برای نیروی کار عظیم این کشور، چه در داخل کشور و چه در ورای مرزها، فروش مازاد فراوری فولاد و سیمان و ماشین آلات صنعتی. ضمن آنکه برای پکن، صرف ذخایر ارزی در پروژه های زیرساختی راهبردی، به صرفه تر از راهکار های قدیمی هم چون خرید اوراق قرضه با بهره پایین در بازارهای مالی ایالات متحده است.

با آنکه پکن همواره کوشش می نماید بر سویه مالی طرح کمربند و راه تأکید کند و آن را بازی برد-برد بخواند، دلالت های ژئوپلتیک طرح مدت ها است که نگرانی رقبای منطقه ای و دنیای، ژاپن، هند، اتحادیه اروپا و ایالات متحده را برانگیخته است.

استدلال چینی ها برای جذب کشورها به پروژه راه جدید ابریشم همواره مضمون واحدی دارد: ما با صرف هزینه زیرساخت هایی را برای شما می سازیم که به آنها احتیاج دارید. این پروژه یک بازی برد- برد برای همه طرف هاست.

تا کنون ولی این عمدتا شرکت های چینی بوده اند که از پروژه راه جدید ابریشم سود برده اند. بیش از 90 درصد قراردادهای این پروژه نصیب شرکت های یادشده شده است. منتقدان بیم آن دارند که پروژه چینی ها نوع دنیای گردانی (گلوبالیزاسیون) با مهر و نشان چینی را رقم بزند. از نظر آنها راه جدید ابریشم با هدف شکل دهی به نوعی نظم دنیای مطابق با منافع و مصالح چین به پیش می رود. گرفتار شدن شماری از کشورها در دام وام هایی که چین به توسعه زیرساخت های آنها اختصاص می دهد یا تاکید چین بر این که در اکثر پروژه ها باید کارگران چینی مشارکت داشته باشند نیز از جمله دیگر موضوع های انتقاد به پروژه راه جدید ابریشم است.

با توجه به محدودیت هایی که چین همچنان برای دسترسی به بازارهای صنعتی و مالی خود اعمال می نماید، بسیاری از کشورهای صنعتی غربی حاضر به مشارکت تام و تمام در پروژه راه جدید ابریشم نیستند. به همین دلیل، آلمان، فرانسه، بریتانیا و شماری دیگر از کشورها بیانیه اجلاس اول راه جدید ابریشم در سال 2017 را امضاء نکردند. آنها بیم داشتند که رویه چین و سیاست های حمایت گرایانه و اقتصاد نسبتا دولتی آن کماکان مانعی برای تدوین و اعمال مقررات تعهدآور تجاری، مناقصه های منصفانه و شفافیت های تجاری باشد

در حال حاضر در چارچوب اتحادیه اروپا سیاست واحدی در قبال پروژه راه جدید ابریشم چین وجود ندارد. ایتالیا به عنوان سومین قدرت مالی بزرگ اروپا و از اعضای هفت کشور بزرگ صنعتی دنیا اواخر ماه مارس به این پروژه پیوست، با هدف توسعه بنادری مانند تریست و جنوا یا تسریع و تسهیل صادرات محصولات مرکباتی ایتالیا و گسترش گردشگری در این کشور. فرانسه هم قراردادی 40 میلیارد دلاری همکاری با چین دارد. در آلمان نیز بندر دویسبورگ روز به روز به لنگر ارتباطات تجاری چین و اتحادیه اروپا بدل می گردد. درمجموع 19 کشور اروپایی همکاری های متفاوتی را در چارچوب پروژه راه جدید ابریشم با چین به پیش می برند. پیش بینی می گردد که در اجلاس جاری در پکن شمار دیگری از کشورهای اروپایی نیز سوار این قطار شوند.

عربستان سعودی نیز یکی از طرف های قدر پروژه جاده جدید ابریشم است. حتی در پاناما نیز چین در چارچوب همین پروژه مشغول پل سازی بر روی کانال پاناما و توسعه متروی پاناماسیتی است.