پشت پرده مخالفت با محصولات تراریخته - آی تی گپ

در این میان در دی ماه سال جاری نمایندگان مجلس، دولت را موظف به تأمین امنیت غذایی و نیل به خودکفایی در محصولات اساسی زراعی، دامی و آبزی به میزان 95درصد تا خاتمه سال 1400 کردند که به همین دلیل ممنوعیت هرگونه رهاسازی، فراوری، واردات و مصرف محصولات تراریخته، بدون مجوز مراجع قانونی و رعایت مقررات و موازین ملی و بین المللی به تصویب رسید و دولت موظف شد اقدام لازم برای آزمایش مواد غذایی وارداتی و فرآورده های غذایی وارداتی را جهت تشخیص مواد تراریخته به عمل آورد و با اطلاع رسانی، مردم را از مواد غذایی تراریخته با خبر ساخته و خطرات احتاقتصادی این مواد را بر اساس آزمایشات معتبر معلوم نماید؛ در همین زمینه عیسی کلانتری، وزیر اسبق کشاورزی و یکی از موافقان فراوری و مصرف محصولات تراریخته در تبادل نظری تفصیلی با مهر از اقدام اخیر نمایندگان مجلس انتقاد کرد و تراریخت ها را فراوریاتی در راستای حفظ محیط زیست و تامین امنیت غذایی مطرح نمود که مشروح این تبادل نظر از نظر گرامی تان می گذارد؛

** جنجال بر سر فراوری، واردات و مصرف محصولات تراریخته ادامه دارد و همچنان عده ای معتقدند این محصولات برای سلامتی انسان مضر هستند. شما موافق این مواضع هستید؟

-کلانتری: هنوز بعد از حدود 22 سال ارقام تراریخته در جهان فراوری می گردد و در حال حاضر سطح زیرکشت این محصولات از حدود 200 میلیون هکتار نیز بالاتر رفته است؛ علی رغم تحقیقات فراوانی که از نظر بهداشتی و پزشکی در جهان درباره این محصولات صورت گرفته یک گزارش دال بر اینکه تراریخته ها برای سلامتی انسان خطرناک هستند، وجود ندارد.

**مخالفان هم می گویند که هیچ مدرکی وجود ندارد تا نشان دهد این محصولات بی خطر هستند.

-کلانتری: در این زمینه می توان یک مثال زد، درباره پارازیت ها نیز چنین بحثی مطرح است که بعضی عنوان می نمایند این امواج برای سلامتی انسان مضر هستند؛ اما سوال اینجاست که چرا وقتی این بحث پیش کشیده می گردد عده ای فورا جا می زنند؟ چرا وقتی مسئولی اعلام می نماید پارایزیت ها برای سلامت انسان خطرناک هستند بلافاصله او را وادار به سکوت می نمایند؟ چون کسانی که پشت این ماجرا قرار دارند افراد پرنفوذی هستند، صاحبان سیستم مخابرات هستند، کسانی اند که ده ها هزار میلیارد تومان پول از مردم دریافت می نمایند. اما تراریخته ای که هیچ گزارشی علیه آن وجود ندارد، چرا باید محکوم گردد؛ تغییرات ژنتیکی همیشه در طبیعت اتفاق می افتد، این ارقامی که الان اصلاح شده اند و ما آنها را در طبیعت می بینیم به تدریج تکامل پیدا نموده اند، تراریخته نیز در راستای تکامل است.

افرادی که به تراریخته ها انتقاد دارند اگر می توانند یک مورد گزارش بیاورند که محصولات تراریخته برای بهداشت و سلامتی مردم خطر آفرین است، اگر توانستند این کار را انجام دهند اصلا ممنوع نمایند، اما کاری که این افراد الان انجام می دهند پیش داوری و قصاص قبل از جنایت است.

**پس شما معتقدید مسائل دیگری پشت پرده وجود دارد و مطرح کردن بحث سلامت و بهداشت بهانه است؟

-کلانتری: بنده فکر می کنم این کارها دلایل اقتصادی دارد، اگر الان مردم نخواهند روغن تراریخته مصرف نمایند باید روغن را به دو برابر قیمت فعلی خریداری نمایند یا مثلا گوشت مرغ را باید به 3 برابر قیمت کنونی آن بخرند. بعضی افراد اقداماتی انجام می دهند که آدم شک می نماید آیا در راه خدا این مصوبات را می گذرانند یا پشت پرده چیزهای دیگری است که ما متوجه آنها نمی شویم؟ این اقدامات یا از روی نا آگاهی است و یا پشت آنها آگاهی های زیاد اقتصادی وجود دارد.

**قطعا کسانی که در مقام نمایندگان مجلس قرار دارند نمی توانند تا این حد از این مباحث بی اطلاع باشند.

-کلانتری: شاید خیلی از نمایندگان محترم که به این طرح رای دادند مفهوم تراریخته را نفهمیده اند.

**چه کسانی پشت این ماجرا قرار دارند؟ به اعتقاد شما کدام گروه از به نتیجه نرسیدن بحث فراوریات تراریخته سود می نمایند؟

-کلانتری:محصولات تراریخته در جهان در راستای حفظ محیط زیست فراوری می شوند نه به منظور افزایش فراوری؛ محصول تراریخته برای کاهش مصرف سم بوجود آمده و کمپانی های سم سازی ممکن است پشت پرده این ماجرا باشند تا اجازه ندهند که فراوری این محصولات به پایان برسد.

**اما مخالفان نظری کاملا متفاوت دارند و معتقدند محصولات مذکور برای محیط زیست خطرآفرین هستند.

-کلانتری: همانطور که اشاره نمودم این محصولات برای حفظ محیط زیست ایجاد شده اند به عنوان مثال برنج تراریخته ای که در ایران در سطح علمی و تحقیقاتی فراوری و در انبار ذخیره شده مقاوم به کرم ساقه خوار برنج است، درحالی که هم اکنون برای مبارزه با کرم ساقه خوارهکتاری 15 تا 20 کیلو سم مصرف می گردد.

** مخالفان تراریخته همیشه از عدم برچسب گذاری بر روی این محصولات علیرغم معاهده ایمنی زیستی کارتاهنا و معین نبودن تراریخت بودن آنها برای مصرف نمایندگان انتقاد می نمایند و این مساله را دلیلی برای عدم سلامت محصولات مذکور عنوان می نمایند، نظرتان در این زمینه چیست؟

-کلانتری: ما موافق هستیم که بر روی این محصولات برچسب تراریخت زده گردد، چون این حق مشتری است که بداند؛ شاید فردی تمایل به مصرف تراریخته ها نداشته باشد یا بالعکس؛ این حق مصرف نماینده است که انتخاب کند.

**یکی دیگر از مواردی که همیشه مطرح می گردد این است که واردات محصولات تراریخته به کشور بیش از یک دهه کتمان شده، آیا این دلیلی برای عدم سلامت محصولات مذکور نیست؟ دلیل این اتفاق چه بوده است؟

-کلانتری: چون طی آن سال ها کسی در این زمینه چیزی نپرسیده که جواب داده گردد.

** همچنین گفته می گردد بسیاری از کشورها محصولات تراریخته را فراوری و سپس صادر می نمایند اما خود از این محصولات استفاده نمی نمایند.

-کلانتری:عده ای این حرف را می زنند اما اینگونه نیست تمام کشورهایی که تراریخته فراوری می نمایند مازاد آن را صادر می نمایند ضمن اینکه در اروپا هم کشت این محصولات ممنوع نیست و انجام می گردد این بحث ها، حرف های بی سندی است که عده ای عنوان می نمایند.

**مقاومت و جلوگیری از ورود محصولات تراریخته به کشور تبعاتی در پی دارد؟ ممکن است مسائلی ایجاد کند؟

-کلانتری: قیمت مواد غذایی در ایران به اندازه کافی گران است و مردم به اندازه کافی سوتغذیه دارند، ما از سویی می گوییم کشاورزان ایرانی باید با جهان رقابت نمایند، از یک سو آنها را از کشت محصولات تراریخته منع می کنیم.

به اعتقاد بنده این سیاست ها، سیاست هایی غیراجرایی است که تصویب می گردد، هشتاد درصد دان های وارداتی به کشور تراریخته است، سویای و ذرت وارداتی تراریخته هستند اگر ما بخواهیم برای این محصولات جایگزین پیدا کنیم باید با 3 برابر قیمت آنها را تامین نماییم که همین امر موجب افزایش چشمگیر قیمت تمام شده مواد غذایی خواهد شد بنابراین می توان گفت عده ای در کشور هستند که نمی دانند چه کاری می خواهند انجام دهند.

ایران جزو 10 کشور گران جهان در زمینه مواد غذایی است که مردم با دلار 4 هزارتومانی موادغذایی تهیه می نمایند و می خورند، درحالی که از نظر سرانه فراوری ناخالص ملی ما جز 50 کشور اول جهان هم نیستیم، نتیجه این امر آن است که دهک های پایین جامعه دچار سوتغذیه خواهند شد و این مساله اجتناب ناپذیر است؛ قیمت مواد غذایی بالا و درآمدها پایین است بنابراین محتمل است دهک اول جامعه از پرخوری سوتغذیه بگیرد چون درآمدهاشان خیلی بالاست و اختلاف طبقاتی در جامعه زیاد است. ضمن اینکه دهک های پایین هم از گرسنگی و کم خوری دچار سوتغذیه می شوند. غذا در کانادا و آمریکا بسیار ارزان تر از ایران است، درحالی که درآمد سرانه آنها 10 برابر ماست.

**با این وجود، اجرای مصوبه اخیر مسائل زیادی را برای جامعه به وجود خواهد آورد؟

-کلانتری: این مصوبات نمی تواند دائمی باشد، خود این افراد هم بعدها متوجه می شوند که باید مصوباتشان را تغییر بدهند.

**آقای کلانتری، بحث فراوریات ارگانیک نیز طی سال های اخیر در کشور ما مورد توجه قرار گرفته، با توجه به اینکه محصولات ارگانیک می تواند تا حد زیادی به ارتقای سلامت جامعه یاری نمایند، آیا بهتر نیست که به سمت فراوری این محصولات حرکت گردد؟

-کلانتری: این بحث یکی از نکات انحرافی است که در کشور ما مطرح می گردد، در بخش محصولات زراعی، در خاکی که عمق مفید آن حدود 20 سانتی متر است، مقدار مواد آلی موجود در آن کمتر از نیم درصد است و آب مورد نظر برای کشت ارگانیک را هم ندارد، اگر بخواهیم کشت ارگانیک انجام دهیم یک سوم تا یک چهارم محصول فعلی را برداشت خواهیم کرد.

البته این نکته را نیز باید مورد اشاره قرار داد که در ایران بعضی محصولات تا حدودی ارگانیک هستند که از جمله آنها می توان به انار، مرکبات جنوب، بخشی از فراوری خرما وهمچنین بخشی از فراوری زیتون اشاره نمود اما برای محصولاتی مانند گندم، پنبه، چغندر و سیب زمینی اگر کود و سم مصرف نکنید فراوری محصول کمتر از یک چهارم می گردد.

** با این توصیف، یعنی فراوری ارگانیک تمام محصولات، نشدنی است؟

-کلانتری: غیرمنطقی است؛ کسانی که این کارها را انجام می دهند و چنین بحث هایی را مطرح می نمایند، قصد دارند درهای واردات بیشتر را باز نمایند؛ البته بنده مخالف واردات و یا صادرات نیستم اما این افراد به دنبال آن هستند که با اجرای سیاست های غیرمنطقی، مقدار فراوریات را کاهش دهند با وجود حجم کلان آبی که در این حوزه مصرف می گردد. جز در منطقه کوچکی از گلستان، میکرو کیلومترهایی در غرب کشور، زراعت ارگانیک در نقاط دیگر امکان پذیر نیست.

**از دیگر مواردی که نمایندگان مجلس شورای اسلامی به آن اشاره نموده اند، تأمین امنیت غذایی و نیل به خودکفایی در محصولات اساسی زراعی، دامی و آبزی به میزان 95 درصد تا خاتمه سال 1400 است، نظرتان در این زمینه چیست؟

-کلانتری: اینکه عنوان شده تا سال 1400 باید در محصولات اساسی به خودکفایی 95 درصدی رسید حرف غیرمنطقی و نامعقولی است، با کدام آب قرار است این اتفاق رخ دهد؟ مشکل اینجاست که وقتی قانون نوشته می گردد منابع کشور چه طبیعی و چه اقتصادی مورد توجه قرار نمی گیرد.

** آیا در نگارش قانون به این مهمی، با وزارتخانه های مربوطه از جمله وزارت جهادکشاورزی و وزارت نیرو مشورتی نشده است!؟

-کلانتری: خیر؛ وزارت نیرو اعلام نموده که در طول برنامه ششم مصرف آب باید 11 میلیارد مترمکعب کاهش پیدا کند، از طرفی با اصلی رو به رو است که نمی توان بیش از 40 درصد آب های تجدید پذیر کشور را مصرف کرد ضمن اینکه درحال حاضر میزان آب های تجدیدپذیر کشور به 88 میلیارد مترمکعب رسیده است بنابراین حتی اگر ما 50 درصد منابع آب های تجدیدپذیرمان را مصرف کنیم قادر به مصرف بیش از 44 میلیارد متر مکعب آب نخواهیم بود.

این درحالی است که براساس آمار وزارت نیرو ما هم اکنون 97 میلیارد مترمکعب آب مصرف می کنیم، که عمده آن نیز از ذخایر است بنابراین داریم ذخایرمان را هم تمام می کنیم؛ سرمایه گذاری مناسبی هم در این زمینه انجام نشده بنابراین خودکفایی 95 درصدی چگونه امکان پذیر خواهد بود؟ آیا می خواهند ظرف برنامه ششم توسعه مملکت را بخشکانند!؟

**مسئولان وزارت جهادکشاورزی نیز از خود اتکایی در محصولات اساسی سخن می گویند آیا افزایش ضریب خوداتکایی در محصولاتی مانند دانه های روغنی نیز امکان پذیر نیست؟

-کلانتری:اینکه عنوان می گردد ما به دنبال خود اتکایی 70 درصدی در فراوری روغن هستیم حرف منطقی نیست، 20 سال است که در کشور ما صحبت از خوداتکایی 50 درصدی در این زمینه مطرح شده اما تاکنون این عدد به بیش از 12 درصد نرسیده است.

اگر بخواهیم با مصرف 40 درصد آب فعلی در راستای توسعه پایدار حرکت کنیم و میزان فراوریات کشاورزی را از 92 میلیون تن به حدود 130 میلیون تن برسانیم، به عبارتی مصرف آب را به نصف کاهش و میزان فراوریات را 50 درصد افزایش دهیم باید بهره وری آب را 3 برابرکنیم، شرط این کار هم سرمایه گذاری است که ما اعتبار مورد احتیاج را نداریم.

**چه میزان سرمایه برای تحقق این هدف احتیاج داریم؟

-کلانتری: برای این کار باید حداقل بین 200 تا 250 هزار میلیارد تومان سرمایه گذاری گردد، این مبلغ از کجا قرار است تامین گردد؟ حتی اگر تامین گردد، در این مدت کم و طی 5 سال چگونه و با چه توان فنی می خواهند این سرمایه گذاری را انجام دهند؟ این کار احتیاج به 10 تا 12 سال زمان دارد.

نویسندگان برنامه ششم یا نمی دانند این برنامه قابل اجرا نیست یا میخواهند مردم را سرکار بگذارند که ما اهداف ایده الیستی مشخص کردیم اما دولت قادر به پیاده کردن آن نبود؛ نوشتن و تصویب این برنامه تلف کردن وقت مجلس بوده است.

** در فراوری محصولات دیگر مانند گوشت قرمز چطور؟ آیا امکان رسیدن به خودکفایی وجود دارد؟

-کلانتری: کشور این امکان را ندارد که در فراوری غلات و پروتئین حیوانی در این زمان محدود و همزمان به خودکفایی برسد، در محصولی مانند گندم چون با حذف یارانه نان؛ مصرف آن کاهش یافته و احتیاجمان در حال حاضر کمتر از 10 میلیون تن است، با توجهی جزیی می توان به خودکفایی رسید اما در محصولاتی مانند روغن نباتی، برنج، شیر و گوشت غیرممکن است که ما بتوانیم به این هدف برسیم بعنوان مثال سرانه فراوری شیرخام کشور هم اکنون کمتر از 100 کیلوگرم است و ما باید این عدد را به 150 کیلوگرم برسانیم. اصلا امکان فراوری علوفه خشبی مورد احتیاج را نداریم چون اصلا در این بخش سرمایه گذاری نشده است.

اگر سرمایه گذاری و تکنولوژی روز پیاده گردد با همین مقدار آب محدود هم می توان فراوری اضافه داشت اما سرمایه کجاست!؟ اگر ما بتوانیم سالی 30 تا 40 هزار میلیارد تومان در این بخش سرمایه گذاری کنیم ظرف 7 تا 8 سال آینده چنین اتفاقاتی رخ خواهد داد اما در شرایط فعلی؛ هرگز.